Tasarım Tescil Hakkı;
Tasarım haklarının kazanılması açısından, yeni olan, daha önceden hiçbir yerde ile paylaşılmamış ayırt edici vasfına sahip tasarımların hakkı tasarımın müracaat sahibi adına ait olması adına oluşturulan sistem çerçevesinde tasarım tescil yapılması gerekli olup. Tescil işlemlerinde hak sahipliği başvuru sahibi tarafından alınabilmesi için tescil başvuru işlemin yapılması zorunludur.
Her tasarımın tasarım tescil edilemez. Toplum ahlakına aykırı ters düşen, kamu düzenini bozacak ürünlere ait işlem yapılması kanunen yasaktır. Aynı zamanda belirgin ayırt edicilik özelliği bulunmayan, yenilik vasfına haiz olmayan taklit amaçlı kullanılan tasarımlar Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilip koruma kapsamına alınması mümkün değildir.
Tasarım tescil işlemleri Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından gerçekleştirilir. Türk Patent tarafından yapılan tescil işlemleri Türkiye sınırları içinde koruma sağlamaktadır. Eğer yurt dışı bir ülkede tasarım tescil korunma sağlanmak isteniyor ise başvuru yapılacak ülkenin işleyiş prosedürüne göre, tasarım tescil başvuru yapılması gerekmektedir
Tasarım Hakkına Tecavüz Sayılan Filler
Öncelikle tasarım sahibinin, tescilli tasarımını haksız olarak taklit eden, üreten, piyasaya arz eden 3. Kişilerin Haksız olarak bu eylemleri tasarım hakkına tecavüz teşkil etmekte olup Sınai Mülkiyet Kanunu’nda bu fiiller tek tek açıklanmıştır:
MADDE 81 – (1) Aşağıda belirtilen fiiller tasarım hakkına tecavüz sayılır:
a) Tasarım sahibinin izni olmaksızın bu Kanun hükümlerine göre koruma kapsamındaki bir tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün aynısını veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerini üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme yapmak için öneride bulunmak, ticari amaçla kullanmak veya bu amaçlarla bulundurmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak.
b) Tasarım sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
c) Tasarım hakkını gasp etmek.
(2) Başvuru, 65 inci maddeye göre tescil edilerek yayımlandığı takdirde, tescil sahibi, tasarım hakkına yönelik olarak bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir. Tecavüz eden, başvurudan ve kapsamından haberdar edilmişse başvurunun yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa yayımdan önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
(3) Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, bu maddede sayılan fiilleri tasarım hakkına tecavüz olmaktan çıkarmaz.
(4) Tescilsiz tasarımlar için, tasarım 57 nci maddeye göre kamuya sunulduğu takdirde, hak sahibi, tasarım hakkına yönelik ihlallerden dolayı dava açmaya yetkilidir.
Tasarım Sahibinin Açabileceği Davalar:
Tasarım sahibi tescille birlikte elde ettiği bu korumalar sonucu tasarımına tecavüz teşkil eden fiilleri işleyen, kısacası tasarımını taklit eden kişilere karşı aşağıdaki davaları açabilir:
Taklit Tasarımı İçeren Ürünlere El Konulması veya Satışının Durdurulması Talebi
Dava süreci uzun süreceğinden dolayı, dava süresince tecavüz fiilinin devam etmesini önlemek adına Tasarım sahibi, tasarım hakkına tecavüze yol açan taklit ürünlere el konularak yediemine tevdii ,tecavüz konusu ürünlerin satışının durdurulması yönünde mahkemeden ihtiyati tedbir talebinde bulunabilmektedir
İhtiyati Tedbir talebi bağımsız olarak yapılabildiği gibi tazminat davasıyla birlikte de istenebilir. Hakim tarafından miktarı belirlenecek bir teminatın davacı tarafından gösterilmesi şartıyla veya teminatsız olarak dava konusu taklit ürünlere el konulması, taklit ürünlerin satışının, çeşitli mecralar üzerinde tanıtımının, sergilenmesinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verilebilir.
Maddi Tazminat Davası:
Maddi tazminat davalarında ise hesaplamalarda birden fazla seçenek bulunmakta olup tescilli tasarım sahibi bu seçimlik haklardan birini seçebilir.
Bu seçimlik Haklar:
a) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelir.
b) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç.
c) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin bu hakkı bir lisans sözleşmesi ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması hâlinde ödemesi gereken lisans bedeli.
Manevi Tazminat Davası:
Manevi tazminat, tasarımların taklidi sonucunda tescilli tasarım hakkı sahibinin ticari işletmesinin dış dünyada yani ilgili piyasada sahip olduğu olumlu imajının sarsılması tacir kimliğinin zedelenmesi gibi hallerde gündeme gelecektir. Örneğin tescil edilen tasarımın taklitlerinin düşük kaliteli malzemelerle üretilmesi sonucu tasarım düşük fiyattan satılacak ve tescilli tasarıma talep ve güven azalarak tasarım sahibinin ticari itibarı zedelenmesi gibi durumlar manevi tazmin gerektirmektedir.
Manevi zararın hesaplanmasında maddi zarardan farklı olarak hakime geniş bir takdir hakkı tanınmış olup, hakim tarafından, tazminat miktarı bir zenginleşme aracına dönüşmeyecek ölçüde hakkaniyete uygun miktarda tescilli tasarım sahibi davacıya tazminat ödenmesine hükmedilir.
Davacılar ayrıca;
-Tecavüz eyleminin tespiti,
-Tecavüz konusu ( taklit ) ürünlerin imhası,
-Taklit tasarımlar (ürünler) üzerinde tasarım sahibine mülkiyet hakkı tanınması,
-İlgili, tecavüz tespit edildiği takdirde kesinleşen mahkeme kararının günlük gazete vb. vasıtalarla yayımlatılması gibi taleplerde de bulunabilirler.